Prasa parafialna w parafii pw. św. Barbary w Łęcznej

Czasopismo Emaus nie było pierwszym pismem parafialnym w Łęcznej, już marcu 1989 roku łęczyńskie duszpasterstwo młodzieży "Źródło", działające przy parafii pw. św. Marii Magdaleny, rozpoczęło wydawanie miesięcznika Spojrzenia, skierowanego do młodzieży, ale nie tylko. Rozprowadzane było po Mszach św. i kupowane przez wszystkich parafian. Inicjatorem pisma był ks. Mieczysław Puzewicz, obecnie wikariusz biskupi Metropolity Lubelskiego ds. Młodzieży. Pismo początkowo ukazywało się w obrębie jednej parafii, a później stało się pismem obejmującym zasięgiem całe miasto, a w połowie lat 90-tych stało się oficjalnym miesięcznikiem Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Archidiecezji Lubelskiej. Spojrzenia przestały wychodzić w styczniu 2002 r., powstało wtedy nowe pismo Spojrzenia. Miesięcznik młodzieży działającej. Ze względu na trudności finansowe tytuł nie utrzymał się na rynku. Wychodził do października 2002.[26]

Kwartalnik EMAUS. Pismo Rady Duszpasterskiej Parafii św. Barbary w Łęcznej - tak brzmi jego pełna nazwa, wychodzi od września 1992 r. Powstało z inicjatywy ówczesnego proboszcza parafii, ks. Adama Lewandowskiego. Pomysł zaakceptowali radni z Rady Duszpasterskiej i pismo zaczęło się ukazywać. Ks. Lewandowski chciał, by w nowo powstającej parafii wierni oprócz ciężarów materialnych jakie ponosili w związku z budową świątyni i domu parafialnego otrzymali także strawę duchową. Zależało mu na tym, by do każdego domu zanieść przekaz ewangeliczny. Formułę kwartalnika przyjęto ze względów praktycznych - radni co kwartał zbierali datki na budowę, mogli więc pójść do wiernych z pismem informującym bliżej o tym co dzieje się w parafii. Proboszczowi zależało również na nawiązaniu lepszego kontaktu ze wspólnotą parafialną, a także na integracji środowiska, które składało się z ludzi napływowych z bliższych i dalszych okolic, głównie wiejskich, jak też z różnych rejonów Polski, głównie ze śląska, z wielkich aglomeracji miejskich. Skład redakcji rekrutował się spośród najbardziej zaangażowanych parafian, w większości byli to nauczyciele.[27] Redakcja kwartalnika w artykule wstępnym deklarowała: Chcemy pisać, informować o tym, co wypełnia nasze życie w tej społeczności. Chcemy pisać o nas i dla nas. By poprzez lepszą znajomość naszych wspólnych spraw i problemów umocniły się więzy łączące tę wspólnotę.[28] Proboszcz A. Lewandowski zaznaczył, że docierały do niego informacje zwrotne o otrzymywanym piśmie, przede wszystkim parafianie wyrażali swoje zadowolenie z tego, że otrzymują stałą informację o parafii, i że się o nich pamięta. Zdarzały się także głosy krytyki i oburzenia, kiedy zamieszczony tekst raził treścią i formą wypowiedzi, wtedy proboszcz musiał interweniować, wyjaśniać i upominać. Zawartą w tytule informację, że jest to pismo Rady Duszpasterskiej ks. Lewandowski tłumaczył tym, że rada z proboszczem organizują w parafii pomoc materialną i to rada zatwierdzała decyzję o ukazywaniu się kwartalnika.[29]

Pierwszy zespół redakcyjny stanowili: Krystyna Sochan - redaktor naczelny (nauczyciel matematyki), Anna Gąsior (nauczyciel fizyki), Justyna Majdan (nauczyciel wychowania początkowego), Joanna Winsyk (gospodyni domowa), Jacek Majdan (lekarz weterynarii), Marek Sochan (nauczyciel matematyki), Andrzej Winiarski (lekarz medycyny), Marek Winsyk (inż. elektryk), s. Lidia Bulmańska (rysunki), ks. Adam Lewandowski (asystent kościelny). Nikt z redagujących nie posiadał kwalifikacji dziennikarskich, redaktorzy korzystali z pomocy polonistów. Sami wszelkimi sposobami uczyli się podstawowych zasad dziennikarstwa.[30]

W czasie czternastu lat funkcjonowania pisma tj. do roku bieżącego w Emaus pisało siedem sióstr zakonnych, dziesięciu kapłanów i ponad 70 osób świeckich, wliczono tu osoby, które napisały przynajmniej jeden tekst. Nie wszystkie publikacje podpisywano imieniem i nazwiskiem, zwłaszcza w pierwszych latach istnienia pisma. Obecnie skład stałej redakcji stanowi trzynaście osób. Redaktor naczelny - Krystyna Sochan (matematyk), sekretarz red. - Marzena Olędzka (bibliotekarz), Renata Gozdołek (katechetka), Justyna Majdan (nauczyciel wychowania początkowego), Jacek Majdan (lekarz weterynarii), Violeta Miłosz (mgr administracji), Marek Sochan (matematyk), Katarzyna Duszyca (studentka polonistyki), Paulina Polak (uczennica Zespołu Szkół Plastycznych w Lublinie) przyg. ilustracje. Współpraca - Renata Wątroba (ilustracje), Konrad Łuczeńczyk (student Akademii Fotograficznej) przyg. cyfrową obróbkę zdjęć. Skład komputerowy - Marzena Olędzka, asystent kościelny - proboszcz ks. Andrzej Lupa. Większość składu redakcyjnego stanowią osoby z wyższym wykształceniem, średnia wieku wynosi około 40 lat.

Działanie redakcji w kierunku podnoszenia warsztatu pracy dziennikarza, uwarunkowane jest zainteresowaniem poszczególnych osób ze składu redakcyjnego tego typu kształceniem oraz indywidualnymi możliwościami czasowymi. We wrześniu 2004 zaproszono na spotkanie prof. Piotra Gacha, wykładowcę KUL, prezesa oddziału lubelskiego Katolickiego Stowarzyszenia Dziennikarzy, red. gazety parafialnej Pasterz na lubelskim czechowie. Celem spotkania była ocena Emaus, jakości zawartych treści i wskazanie ewentualnych zmian, które należałoby wprowadzić. Trzy osoby wzięły udział w Jubileuszowym Kongresie Mediów Archidiecezji Lubelskiej 2005; jedna podjęła studia na Podyplomowym Studium Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej; jedna weźmie udział w kwietniowym Forum Prasy Parafialnej w Krakowie. Może nie jest to wiele jednak coraz wyraźniej redaktorzy zdają sobie sprawę z konieczności podnoszenia poziomu pisma i to zarówno w warstwie treściowej jak i graficznej.

Pismo Emaus skierowane jest głównie do osób dorosłych, jednak w numerze marcowym 37/2001 pojawiła się strona przeznaczona dla młodzieży, w następnym były już dwie strony, a we wrześniu 2001 osobny czterostronicowy dodatek Młodociane Zamotanie redagowany w całości przez młodzież z różnych grup formacyjnych. Ukazało się siedem numerów młodzieżowego kwartalnika. Przyczyną zakończenia druku gazetki był brak osoby, która podjęłaby funkcję redaktora naczelnego, organizującego do tej pracy młodzież. Obecnie obok Emaus ukazują się dwa pisemka: Małe Emaus - pierwszy numer ukazał się w 1993 roku wraz z kwartalnikiem Emaus - kierowany był do najmłodszych. Od 2001 roku Małe Emaus przygotowuje zespół katechetów, a pismo wykorzystywane jest w szkolnej katechezie klas podstawowych, ukazuje się niezależnie, pięć - sześć razy w roku, co związane jest z planowanymi wydarzeniami duszpasterskimi w parafii. Mały Emaus rozprowadzany jest przez katechetów na lekcjach religii. W marcu tego roku ukazał się pierwszy numer Młodego Emaus, pisma skierowanego do młodzieży gimnazjalnej. Pismo redaguje zespół katechetów uczących w gimnazjum i podobnie jak jego "młodsza" wersja ma służyć jako pomoc w szkolnej katechezie.[31] Uczniowie gimnazjum przyjęli ją z zainteresowaniem, jako coś nowego, ciekawego - informował ks. Hubert Wysmulski, jeden z jej redaktorów. Zarówno Małe jak i Młode Emaus wydawane są w formacie A5 z wykorzystaniem dwu kolorów, czarnego i jednego z dowolnie ustalonych przy każdym numerze.

Czasopismo Emaus ma charakter informacyjny i formacyjny. Podejmowana jest w nim głównie tematyka parafialna, ale także problemy dotyczące środowiska łęczyńskiego, a niekiedy i kraju. Tematy poruszane w Emaus obrazuje poniższy wykres.

Tematy poruszane w Emaus

• religia (89%)

• życie społczne (8%)

• rozrywka (0,2%)

• świat (0,4%)

• historia (0,4%)

• sprawy młodzieżowe (2%)

Do bieżącego roku, redakcja nie prowadziła zorganizowanych sondaży co do odbioru treści czasopisma, dzielono się jedynie głosami zebranymi w prywatnych rozmowach. Pierwszy sondaż przepowadzono w lutym 2006 wśród rodziców. Redaktorzy chcąc zorientować się w potrzebach czytelniczych parafian poprosili katechetów, by jako pracę domową zadali uczniom przyniesienie wypowiedzi rodziców na temat Emaus, chodziło o wypowiedź na pytanie: Co chcieliby przeczytać w parafialnym czasopiśmie? Tą drogą udało się zgromadzić wiele wskazówek. Rodzice oczekiwali tematów dotyczących rodziny i wychowywania dzieci. W piśmie widzieliby też tematy dotyczące młodzieży, a zwłaszcza ich postawy wobec wiary. Pytali: Co robić kiedy dziecko oddala się od Boga i Kościoła? W Emaus widzieliby również miejsce na rozrywkę.[32]

W marcu i kwietniu przeprowadzone zostały sondaże w grupie formacyjnej Legionu Maryi i wśród Rady Duszpasterskiej. Niektórzy przyznają się, że czytają pismo "od deski do deski". Emaus odpowiada mi w takiej formie w jakiej jest wydawany. Akceptuję wszystkie treści, zawsze go czytam - wypowiada się jedna z osób. Większość odbiorców czyta wybrane artykuły, na ogół przyznają, że pismo jest potrzebne i ciekawe. Podoba się im, że zawiera rozmowy i artykuły dotyczące osób, które znają; że jest rubryka prowadzona przez proboszcza, gdzie przedstawiane są sprawy finansowe parafii. Zwracano również uwagę na to, że prowadzona jest kronika wydarzeń, gdzie zarejestrowane są niemal wszystkie działania podejmowane w parafii.[33]

W kwietniu przeprowadziłam sondę uliczną wśród mieszkańców parafii. Większość zapytanych osób zna czasopismo i czyta je, niektórzy przyznają, że sięgają do pisma sporadycznie. W większość zapytanych młodych osób w ogóle Emaus nie czyta, niektórzy dodają, że nie czytają żadnych pism, głównie chodzi o nastolatków.[34] Porównując tę sondę z odpowiedziami osób z grup formacyjnych można zauważyć, że osoby zaangażowane w parafii znają pismo bardzo dobrze i czytają niemal całe. Wyniki te wydają się zadowalające jako, że w parafii jest czynnie zaangażowanych około 1000 osób.

Najczęstsze zarzuty jakie padały pod adresem pisma to te, że kwartalnik podaje treści zdezaktualizowane, opisuje wydarzenia już znane, niektórzy chcieliby, aby pismo wychodziło częściej np. jako miesięcznik, a nawet tygodnik. Uważano też, że za dużo jest spraw "górnolotnych", a za mało dotyczących życia parafian, ich trosk i radości. Jedna osoba z Rady Duszpasterskiej stwierdziła, że pismo w całości jej się nie podoba. Rozmówcom brakowało tematów formujących młodzież, uważali, że za mało jest tekstów do młodzieży i o młodzieży. Proponowano zamieszczenie treści czasopisma na stronie internetowej parafii (co już uczyniono).

Przeprowadzone sondaże będą analizowane podczas kolejnego spotkania zespołu redakcyjnego tj. na początku maja. Zwykle odbywają się dwa spotkania redakcji w odstępach kwartalnych. Na pierwszym planuje się treści jakie będzie zawierał nowy numer oraz podział tematów wśród redaktorów, na drugim dokonuje się krytycznej analizy tekstów. Kolejnym zadaniem jest skład, a przed wydrukiem korekta, prowadzona przez cztery osoby z redakcji.

Pismo ma format A4 i liczy 12 stron. Wydawane jest na papierze kredowym. Do końca roku 2000 ukazywało się w szacie czarno-białej, od marca 2001 z dodatkowym kolorem, każdy kolejny numer ma inną szatę kolorystyczną. Od nr 50/2004 ukazuje się w kolorowych okładkach lub z kolorowym dodatkiem. Skład komputerowy prowadzi osoba z zespołu redakcyjnego. Zakupione jest licencjonowane oprogramowanie do składu gazety Adobe InDesign, Photoshop, Illustrator. Na potrzeby redakcji przeznaczony jest oddzielny, nowy komputer, drukarka laserowa i skaner. Redakcja korzysta z parafialnego aparatu cyfrowego, oraz cyfrowego dyktafonu. Obecnemu proboszczowi parafii, ks. Andrzejowi Lupie, zależy na tym, by odczytując znaki czasu, odpowiadać na wyzwania współczesności i to zarówno w odniesieniu do przekazywanych treści jak i sposobu przekazu.[35] W listopadzie 2005 r. uruchomiona została strona internetowa parafii, gdzie m.in. znajdują się informacje o wydawanym czasopiśmie. W kwietniu tego roku na stronie internetowej został umieszczony w postaci pliku pdf styczniowo-marcowy numer Emaus. W ten sposób redakcja chce dotrzeć do większej ilości czytelników, którzy jak wynika z przeprowadzonej sondy ulicznej, korzystają też z informacji internetowych.[36]

Kolportaż czasopisma jest taki sam jak na początku, to znaczy, odbywa się za pośrednictwem parafialnych radnych. W ten sposób trafia niemal do każdej rodziny. Roznoszony jest w ramach kwartalnej zbiórki na potrzeby kościoła i finansowany ze złożonych ofiar. Nawet jeśli rodzina nie składa ofiary na parafię otrzymuje Emaus bezpłatnie.

Nakład pisma wynosi 3200 egzemplarzy. Od nr1/1992 skład i druk prowadziła firma "Laser-Graf" Lublin, od nr 21/1997 skład i druk "TERGO" s.c. Łęczna. Od nr 22/1997-36/2001 druk "Zakład Poligraficzny" Łęczna, natomiast skład przygotowywano już w redakcji pisma. Od nr 37/2001 Emaus drukowało Wydawnictwo Archidiecezji Lubelskiej GAUDIUM, natomiast od nr 42/2002 Drukarnia "KOPIA" z Lublina.[37]

Wybrałam Emaus jako analizowany tytuł prasowy, ponieważ uczestniczę w jego powstawaniu już od siedmiu lat. Widzę sens w redagowaniu pisma parafialnego, gdyż okazuje się, że jest ono dobrym nośnikiem informacji o parafii, nie wiadomo natomiast na ile spełnia rolę formacyjną. Być może pomocne byłyby badania mierzące świadomość religijną parafian. Pismo buduje pewne poczucie przynależności do tej konkretnej wspólnoty Kościoła jakim jest parafia. Z przeprowadzonych sondaży wynika, że wierni są zainteresowani życiem swojej wspólnoty parafialnej. Dlatego ważne jest, by Kościół, który chce docierać z ewangelicznym przesłaniem do wszystkich ludzi, nie zaniedbywał i tego medium jakim jest prasa parafialna.

• [26] Informacje uzyskane od Joanny Kowalczyk, red. naczelnej Spojrzeń

• [27] Informacje uzyskane od ks. Adama Lewandowskiego, inicjatora pisma

• [28] Emaus. Pismo Rady Duszpasterskiej w Łęcznej, 1992, nr 1, s. 1, ISSN 1232-9193

• [29] Informacje uzyskane od ks. Adama Lewandowskiego, inicjatora pisma

• [30] Na podstawie wywiadu z Krystyną Sochan, red. naczelną Emaus, załącznik nr 1

• [31] Przyg. na podstawie numerów archiwalnych Emaus, Młodociane Zamotanie, Młode Emaus, Małe Emaus zgromadzonych w bibliotece parafii św. Barbary w Łęcznej

• [32] Sonda wśród rodziców, archiwum redakcji Emaus, załącznik nr 2, p. A

• [33] Sonda wśród członków Rady Duszpasterskiej i wśród członków Legionu Maryi, archiwum redakcji Emaus, załącznik nr 2, p. B i C

• [34] Sonda uliczna, archiwum redakcji Emaus, załącznik nr 2, p. D

• [35] Informacje uzyskane od proboszcza parafii, ks. Andrzeja Lupy

• [36] Sonda uliczna, archiwum redakcji Emaus, załącznik nr 2 p. D

• [37] Przyg. na podstawie numerów archiwalnych Emaus, zgromadzonych w bibliotece parafii św. Barbary w Łęcznej.